De Stichting Gemaal Velserbroek c.a.
|
Het gemaal en het verval van de dijk en sluisjes Om de waterstand in de polder na de inpoldering van het Wijkermeer te regelen, wordt in 1881 een verrijdbare stoomlocomobiel in gebruik genomen. Op verschillende plaatsen op de dijk pompt de machine water in of uit de polder. De dijk en sluisjes verliezen hun functie. In 1914/1915 wordt de locomobiel vervangen door een permanent gemaal uitgerust met een nu unieke Brons-dieselmotor gekoppeld aan een centrifugaalpomp. Voorts bestaat het complex uit betonnen dam- of waterkeringssluisjes, een uitwateringssluis en een machinistenwoning aan Zijkanaal B op de plaats van de oude Oostlaandersluis. |
||||
De 1 cilinder ruwolie
Bronsmotor van 25 pk – motornummer 577 – is een langzaamloper
van 240 tpm. Het is een zuinige motor die 6 liter brandstof per uur verbruikt.
De Louis Smulders-centrifugaalpomp kan 45 kubieke meter water per minuut
uit de polder malen. Het gemaaltje is in staat het gehele gebied van de
polder – ongeveer 460 hectare - zelfs bij zware regenval droog te
houden. |
|||||
|
|
||||
Tijdens een ruilverkaveling in de jaren vijftig
van de vorige eeuw wordt de Laaglandersluis vergraven. De Hadersluis en
de Westlaandersluis bestaan nog, maar zijn inmiddels verworden tot overwoekerde
bouwvallen. Ook de Velserdijk blijft niet ongeschonden. Bij de eerdergenoemde
ruilverkaveling wordt het meest noordelijke gedeelte over een lengte van
600 meter vergraven. Het tracé van de in 1974 in aanleg zijnde
A9 gaat dwars over de Velserdijk en splitst de polder en de oude Oostlaan
in tweeën. De oostzijde wordt gevoegd bij het Recreatieschap Spaarnwoude
en de westzijde wordt uiteindelijk bestemd tot een omvangrijke woonwijk.
Ter uitvoering van het recreatieplan wordt in 1976 een stuk dijk direct
ten noorden van het gemaal vergraven ten behoeve van een waterpartij.
In 1980 wordt duidelijk dat het nieuwe Waterschap Groot-Haarlemmermeer
het beschermde gemaal wil vervangen door een moderne bemalinginstallatie.
De sloop wordt ingezet maar gestopt door de gemeente Velsen met het verzoek
aan het waterschap de unieke Bronsmotor te handhaven. Duidelijk is dat
de oude bemalinginrichting revisie en reparatie behoeft. Helaas geschiedt
het laatste zo slecht, dat het waterschap concludeert dat van bedrijfszeker
bemalen geen sprake kan zijn. De oude diesel wordt uitgeschakeld en vervangen
door een automatisch te bedienen elektrische aandrijving op een noodpomp.
Een tijdelijke voorziening, want later wordt een nieuw gemaal aan de Velserdijk
in het westelijk deel van Velserbroek in gebruik genomen. Het waterschap
belooft de oude motor weer te installeren –uiteraard zonder functie
– en de nodige medewerking te verlenen het monument voor een symbolische
koopsom aan derden over te dragen. |
|
||||